Avstraliya və ABŞ-dan olan alimlər insan bədənindəki yaraları bərpa etmək üçün qeyri-adi, unikal bioloji üsul kəşf ediblər. Bunu tibb sahəsində bir ilk adlandıran alimlər qeyd edir ki, sözügedən maddəni insan orqanizmindən alınan mayelər vasitəsiylə hazırlayıblar.
Yaraların üzərinə qoyulan sarğılar yaraya yapışır. Sarğılar yeniləndiyi zaman təkrar-təkrar yaranı təzələyir. Bunun qarşısını almaq üçün mütəxəssislər yarılmış insan dərisini yapışdırmaq üçün “super yapışqan” kəşf ediblər. Araşdırma nəticələri “Science Translational Medicine” jurnalında dərc edilib.
Məqalədə qeyd olunur ki, “super yapışqan” müxtəlif ağır yol qəzaları zamanı insan bədənində yaranmış yaralar, bıçaq kəsikləri, ağır cərrahi əməliyyatlardan sonra qalan açıq yaraların bərpası zamanı tətbiq edilə bilər. “Potensial olaraq bizim hazırladığımız “super yapışqan” ən müxtəlif şərtlərdə istifadə edilə bilir. Hazırda tibbdə onu əvə edəcək məhlul yoxdur”, – mənbə bildirib.
Avstraliyanın Sidney universitetinin professoru Entoni Vays bildirib ki, hazırlanan məhsul “MeTro” adlanır:
“Biz tezliklə əyani şəkildə insanlar üzərində sınaqlar keçirəcəyik. Çox ümid edirik ki, MeTro insanların həyatını xilas etmək üçün çox əlverişli vasitə olacaq”.
Xüsusilə cərrahlar və hərbiçilər üçün əvəzolunmaz vasitə olan MeTro ”super yapışqanları” tez bir zamanda qanaxmanı dayandırır. Müharibə şəraitində ağır yaralı xəstələrdə qanaxmanı dayandırmaq üçün müxtəlif uzun müddətli prosedurlara ehtiyac olur. Məsələn, təcili şəkildə yaranı tikmək cərrahların çox zamanını alır. “Super yapışqan” isə tez bir zamanda yaraya sürtülərək effect göstərən yumşaq maddədən ibarətdir.
Son illərdə bu sahədə araşdırmalar aparan alimlər balıq qulağının elatin tərkibinə böyük ümidlər bəsləyiblər. Balıq qulağından hazırlanan yapışqanlar suya davamlı olduğu üçün qayaları belə bir-birinə yapışdıra bilir. Lakin onun gücü insan bədəninin cırılmış-deşilmiş yaralarını, qığırdaqları, əzələləri və başqa orqanları yapışdırmağa kifayət etmir. Orta hesabla “molyuska yapışqanı” və digər bu tip insan orqanizmi üçün təhlükəsiz olan maddələr 80-100 dəfə daha çox möhkəm olur. Əməliyyat zamanı və əməliyyatdan sonra onlar rahatlıqla açıla bilər və bu, yaraların sağalmasını uzadır.
E.Vaysın sözlərinə görə, yapışqanın yaradılmasının sirri insanın öz bədənində gizlidir. İnsan orqanizmində birləşdirici toxumalar öz formasını qoruyub saxlayan çox möhkəm elastik zülal liflərindən ibarətdir. Lakin müşahidələr onu göstərir ki, elastiklik dərəcəsi molekulların fəaliyyətinə görə dəyişə bilər:
“Həmkarlarımla birlikdə insan orqanizmində mövcud olan mikroblardan böyük miqdarda molekullar almağın yollarını araşdırdıq. Bu elastinin tərkibində yaradıcı blokların olması ilə əlaqədardır. Proelastinin qısa protein molekullarına nisbətən onlar suda daha tez həll olurlar. Beləliklə, onlardan insan orqanizminə ziyanı olmayan super kley hazırlamaq olar. Proelastin molekullarının elastinin sintezi zamanı necə birləşdiyini bilmədikləri üçün insan və heyvan dəriləri üzərində təcrübə aparmağa qərar verdik”.
Bu onların ağlına “əla-yapışqan” yaratmaq fikrini salır. Normalda yumşaq maye halında olan maddə, rəngsiz, günəş şüası düşməyən yerdə saxlanılarsa və ultrabənövşəyi şüalarla işıqlandırılarsa, onun tərkibi getdikcə güclənir və möhkəmlənir. Ona görə protoelastinlər “maye orqanik şüşə”də saxlanılmalıdır. Gələcəkdə onun çox daha möhkəmləndirilmiş nümunələrini hazırlamağı planlaşdıran alimlər hələlik ilkin mərhələnin sınaq nəticələrinə hazırlaşırlar. /Publika.az/
