Bu unikal bayramın rəmzləri qışla yayın,xeyirlə şərin mübarizəsini əks etdirir.
Uzun əsrlər öncə yaranan,bu günə qədər yaşarı olan unikal adətlər çoxdur.Belə adətlərdən biri də dekabrın 20-də çillə bayramının qeyd olunmasıdır. Bahar kimi qışın gəlişi də bayram kimi qarşılanır. Bu adət-ənənənin kökü hardan başlanır-deyə bilmərəm.Amma bayramın atributları bu günümüzəcən dəyişilməz qalıb-ağ boranı və qarpız. Elə buna görə də bu gün bazarlardan ən çox alınan və satılan boranı – qarpızdır. Çillə axşamı ağ boranı bişirmək və qarpız kəsmək adət- ənənəsinə bu gün də qalmaqdadır.İnaclara görə qış girəndə ata babalarımız qarpızı iki qapı arasında sındırıblar ki,qış yaxşı keçsin.Ağ boranı qaynadıblar , 7 cür qovud ediblər ki,bolluq olsun.
Çillə axşamının ən gözəl adəti nişanlı qızların evinə qış xonçası aparmaqdır. Son günlərdə bazarlarda yaşanan qələbəliyin əsl səbəbi də budur. Qız evinə yola salınacaq qış xonçasına adətən gəlinə bu mövsümlə bağlı pal-paltar,balıq,çöl quşları və qış meyvələri qoyulur.Qırmızı lent bağlanmış qarpız və boranı da öz yerində. Çillə bazarlığı edənlərin çoxluğu isə satıcıların lap ürəyincədir.Bayram qarpızının hər kiloqramı 1 manat 50 qəpiyə satılır.
Çillə adət-ənələrinin cənub bölgəsində yaşarı olmasını folklorşünas alim,filologiya elmləri doktoru Yədulla Ağazadə əhalinin oturaq həyat tərzi və tarixi köklərə bağlı olması ilə əlaqələndirir. Y.Ağazadənin bildirdiyinə görə çillə çevr-40 sözündən ibarətdir və ağırlıq,çətinlik mənasını verir.Çilləyə xalq arasında şəbi yəzda –yəni ən uzun qış gecəsi də deyilir.İnsanlar bunu bayram kimi keçirməklə qışdan qorxmadıqlarını,yaza olan inamlarını ifadə edirlər.
Çillə axşamı niyə məhz boranı və qarpız yeyilməsi ilə bağlı sualımıza folklorşünas alim belə şərh verir”Əksliklər özünü həm qarpızda,həm boranıda göstərir.Əgər boranı günəşin rəmzidirsə,qarpız soyuqluğun qışın rəmzidir.Qarpızı kəsməklə qışdan qorxmadıqlarını,yaza doğru getdiklərini ifadə edirlər.Qarpızla boranı rəmzi mənada xeyirlə şərin mübarizəsi anlamına gəlir.”
Qədim inanclara görə, hər kəs çillə axşamı ürəyində niyyət tutub, çillə qarpızından və ya boranısından bir dilim kəsib yesə,həm niyyətlərinə çatar,həm də növbəti qışa qədər azar bezardan qurtular.Gözəl adətdir.Elə isə hamıya xoş bayram ovqatı,can sağlığı,ruzi bərəkət arzu edirəm. Bu gözəl axşamda-xeyirlə şərin,payızla qışın qovuşağında qəlbinizdəki xoş niyyətlər hasilə yetsin! Çillə bayramınız mübarək!
